اورمیهده بیرپارا یئرلی و قدیمی آدلار
اورمیهده بیرپارا یئرلی ایله اسکی آدلار
توپلایان: حسین واحدی
اورمیه، باتی آذربایجان‌نین مرکزی اولاراق، تاریخی و توریستی بیر شهر ساییلیر. بونا گؤره بو شه‌هه‌رین اسکی (قدیمی) یئرلی آدلارینین آراشدیرماسی هر بیر وطنداشا و اؤزللیک له اورمیه‌لیلره ماراقلی اولاجاق دیر. بونونلا یاناشی بو قدیمی آدلاردا بیر عؤمور یاشاییب گله‌جک نسیللر ده کئچمیش تاریخیمیزدن خبرلی اولاجاق دیر. یئری وار بو گؤزل دوغا ایله باغداش قوران شهرین یئنی محله لر ایله خیاوانلاریندا دا بو آدلاردا فایدا آپاریب آنا دیلیمیزی قورویاق و آدلیم اینسانلاریمیزین دا آدلارین دیری ساخلایاق.
بو قیسا یازی دا چالیشیمیشام، بیرپارا آدلاری بیر یئره توپلاییب بو شهرین وطنداشلیق گؤره‌وینی یئرینه یئتیرم. اومود ائدیرم بو یازی آراشدیرماچی دیلداشلاریمی دا داها بوتون و داها یوخاری آراشدیرمالار اوچون ماراقلاندیرسین.
شکیل: تسنیم
اورمیه ده بیر پارا یئرلی آدلار:
1. ایندیکی آدی (تورپاق قالا)، اسکی آدی [توپراق قالا]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد "تورپاق قالا"، یئری {ابوذر مئیدانی}
2. ایندیکی آدی (ابوذر خیاوانی‌نین بیر بؤلومو)، اسکی آدی [موتور باشی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد "موتور باشی"، یئری {ابوذر خیاوانی}
3. ایندیکی آدی (حرّ خیاوانی)، اسکی آدی [دووار باشی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد "ایکیسی‌ده"، یئری {ابوذر خیاوانی}
4. ایندیکی آدی (حاجی‌پیر‌لی)، اسکی آدی [حاجی‌پیر‌لی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد " حاجی‌پیر‌لی "، یئری {کمر یولو}
5. ایندیکی آدی (قره حسنلی)، اسکی آدی [قره حسنلی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد "قره حسنلی"، یئری {کمریولو}
6. ایندیکی آدی (علامه مجلسی)، اسکی آدی [قره‌لر]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد "قره‌لر"، یئری {کمریولو}
7. ایندیکی آدی (ولیعصر خیاوانی‌نین بیر بؤلومو)، اسکی آدی [شیرباشی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد "شیرباشی"، یئری {ولیعصر}
8. ایندیکی آدی (دییه‌لر)، اسکی آدی [دییه‌لر]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد "دییه‌لر"، یئری {کمریولو}
9. ایندیکی آدی (یئددی ده‌ییرمان)، اسکی آدی [یئددی ده‌ییرمان]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد "یئددی ده‌ییرمان"، یئری {مدنی خیاوانی}
10. ایندیکی آدی (قوشا قه‌فه‌لر)، اسکی آدی [قوشا قه‌فه‌لر]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد "قوشا قه‌فه‌لر"، یئری { توپراق قالا دان آزجا اوسته}
ثانیه‌لرین اؤلومو/حیکایه‌جیک
ثانیه‌لرین اؤلومو
یازار: حسین واحدی
- آغا نه آختاریرسیز؟
- اؤزومو.
- نه یی؟
- دئدیم دا اؤزومو؟ ائشیتمه دین؟!
- اؤزونو ایتیریب سن؟ بئله ده ایش اولار؟
- ندن اولماسین... من چوخداندی اؤزمو ایتیرمیشم...چوخ چوخدان...
- آدام اؤزو ده ایتیرر؟
- ایته‌ر گؤزوده چیخار... دوز 28 ایلدی ایتمیشم...
- نه‌جور اولوب من باش تاپمادیم؟ دئمک گون چیخار-چیخماز کئفینیز یامان سازدی؟
- نجور اولاجاق 28 ایل بوندان اؤنجه ایلک گون ایش تاپان دان سونرا ایتمیشم، ساعاتلار ایچینده، ثانیه لرده، دقیقه لرده، آسانسورلاردا، پیلله لرده، خیاوان لاردا... یول للاردا، گئجه لرده- گوندوزلرده، یاغیش لاردا قارلاردا، گونش لرده، بولودلاردا... گؤر کئفیم سازدی یا کامان دی؟!!
- بو نه‌جور ایتمک دیر؟
- 28 ایلدیر صوبح 6دا یولا دوشوب ایش باشینا گئتمیشم، آخشام آلتی دا قاییتمیشام...
بو ایکی ساعتی گؤرموشم ایندی بیلمیرم ساعاتیم یاتیب نه‌جور اولاجاق، منسه ایتیردیگیم زامان ایچینده, اؤزومو آختاریرام.
ایلیاس / حیکایه
ایلیاس
یازار: لئو تولستوی
کؤچورن: حسین واحدی
اوفا بؤلگه‌سینده،
ایلیاس آدلی بیر باشقیرد یاشاییردی. اونو ائولندیرن‌دن بیر ایل سونرا آتاسی وفات
ائله‌دی. او واخت مال-حئیوان‌دان ایلیاسین 7 مادیانی، 2 اینه‌یی و 20 قویونو وار
ایدی. بیر مولک صاحبی کیمی ایلیاس ثروت توپلاماغا گیریشدی: صاباح‌دان آخشاما قدر
آروادییلا مین بیر زحمته قات‌لاشدی، هر کس‌دن ائرکن اویانیب، هامی‌دان سونرا
یاتاغا گیردیگی اوچون ایلدن-ایله زنگین‌لشدی. دوز 35 ایل اذیت چکن ایلیاس، ان سونوندا،
بؤیوک وار-دؤولت قازاندی. آت‌لاری‌نین سایی 200-ه، ایری بوینوزلو حئیوان‌لاری‌نین
سایی 150-یه، قویون‌لاری‌نین سایی ایسه 1200-ه چاتدی. نؤکر-نایب‌لری اونون ایلخی و
سورولرینی اوتاریر، قاراواش‌لاری ایسه مادیان‌لارینی و اینک‌لرینی ساغیر، سودون‌دن
کومیس[ایشمه‌لی
آدی]، پنیر و یاغ حاضیرلاییردی‌لار.
ایلیاسین مالی، ثروتی باشین‌دان آشیردی. بوتون ماحال جاماعاتی اونا حسد آپاریردی.
حاقیندا دئییردیلر: "ایلیاس بخته‌ور آدام‌دیر. بو جور وارلی-حال‌لی بیری‌سینه هئچ
اؤلوم ده یاخین دوشمز".
نفوذلو اینسان‌لار دا ایلیاسین سسینی-سوراغینی آلیب، اونونلا دوستلوق قورماغا جان آتیردی‌لار. چوخ-چوخ اوزاق‌لاردان قاپی‌سینا قوناق‌لار گلیردی. ایلیاس ایسه اونلارین هامی‌سینی خوش قارشیلاییر، یئدیریب-ایچیریردی. قاپی‌سینا گلن هر کسین قاباغینا کومیس، چای، شئربا (پولو تمیزلنمه‌میش خیردا بالیق‌لاردان بیشیریلن شوربا نؤوو اولماقلا، تاتار و باشقیرد مطبخی‌نین تامی‌دیر - آ.ی.) و قویون اتی قویولوردو. حیه‌طه قوناق‌لار گیرن کیمی ال‌اوستو بیر-ایکی قویون، قوناق-قارا لاپ چوخ اولاندا ایسه آت کسیلیردی.
غربی آذربایجان ؛ اوزل لیک له اورمو فولکلور چولاریندان / رضا همراز
غربی آذربایجان خصوصی ایله اورمودا دا تاریخ بویو ائله فولکولوروموزون توپلاییب ، آراییب ، داراماسینا گوزل آتدیم لار آتیلیب و آتیلماقدادیر . بو آرا بیر سیرا ائل وورغونلاری آیاق قاباغا قویوب هله سینه لرده یئرسالان شعرلری ، متل لری ، دئییم لری ، دویوم لاری و نه بیلیم نه لری توپلاماق هوسینه دوشوب ، بو اوزون یولدا دیرلی ایش لر گورموشلر کی ، اونلارین بیر سیراسیندان خبرلی اولساقدا ، بیر چوخ مقیاسیندان هله ده کی هله دی مع الاسف خبریمیز یوخدور !
البته کئچمیش شاه دونمینده بئلنچی بیر قونولارا توخونماق بیر او قدر ده ساده اولا بیلمز دی . اونا گوره ده یازیچی لار گاهدان کوروردون کیتابلارینین بیر بوجاغیندا فولکولوروموزا دا یئر آچیردی لار کی ، اونون عواقبیندن بیزیم خبریمیز یوخ دی !! من بو یازیمدا چالیشمیشام ذهنیمده اولان غربی آذربایجانا عاید اولان شهرلرینده هابئله کندلرینده کی فولکولورچولاری تانیدام . آنجاق بیلیرم کی بو ساحه ده قایناغین آز اولماسی بیر طرفدن ؛ منیمده علمی بضاعتیمین آزلیغی باشقا طرفدن بو ایشیمی آخساداجاق . آما امینم فولکولوروموزلا ماراقلانانلار بو ایشین آردین توتماقلا ، اونون گئنیشلنمه سینه منه یاردیم گوستره جک لر .
پروفسور دمیر گده‌به‌یلی ایله دانیشیق
پروفسور دمیر گده‌به‌یلی ایله دانیشیق
دانیشیق آپاران: سعید عباسی
حاضیرلایان: حسین واحدی
آذربایجان جمهوریت‌ینین آدلیم شاعیر ایله یازیچی‌سی، پروفسور دمیر گده‌به‌یلی(Dəmir Gədəbəyli)، اورمیه‌نین قوناق‌سئور خالقینین قوناغیدیرلار. بو، قانی‌ایستی، صمیمی و آلچاق کؤنول شخصیته صاحب اولان شاعر، "اورمیا آنلاین"ین مصاحبه اوچون، چاغیریشینی قبول ائتدی. سیماسیندان مهربانلیق، دوشونجه‌لریندن ایسه، دونیا دولو شعرلر له یارانیش گؤزلللیک‌لری دالغالانیر.
اورمیا آنلاین دا، صمیمی بیر اورتام دا (محیط/فضا)، قیساجا شعر ایله ادبیات‌دان دانیشماق اوچون، بو سئویملی قوناغین قوللوغونا چاتیریق. اوستادین ایش مشغولیتی چوخ اولسادا قانی ایستیلیک له بیزیم سؤز-صؤحبتیمیزه قولاق آسیب، اؤز آنا دیلیمیزله دانیشیر.
اوستاد ایلک اؤنجه، بیزدن ایسته‌ییر، بو قیسا دانیشیق هم فارسجا، همده تورکجه، سایت‌دان یاییلسین. بیزده بو ده‌یرلی اوستاددان واخت مسئله‌سی اولسادا "اورمیا آنلاین"ین دعوتینی قبول ائدیب، واختینی بیزه وئردیگی اوچون تشککور ائدیریک.
- اوستاد لطفاً اوولده اؤزونوزو تانیتدیرین، سونرا بویورون شعر دئمه‌یی نه‌زاماندان باشلاییبسینیز؟
من دمیر گده‌به‌یلی، 1939 دا آذربایجان دا آنادان اولوب، ادبیات ایله فلسفه معلمی‌یم.
منیم شعرلریم اورتا مکتبی بیتیردیکدن سونرا قزئت‌لرده یاییلیردی. ایندی‌یه کیمی 50 کتاب چاپا یئتیرمیشم. هر کیتابیمین شعرلری اوبیری‌لر ایله تام فرقلی دیر. بونلارلا بیرلیکده 570 شعریمدن ماهنی بسته‌له‌نیب. بو ماهنی‌لاردان آذربایجانین تانینمیش مغنی‌لرینین بیر چوخو، "رشید بئهبودوو" کیمی صنعتکارا تای، اونلاردان فایدالانیبلار.
-
او قوش ده‌یدی O quş dəydi
یازان:حسین واحدی
کوچه اوشاقلاری, توپ اوینارکن قونشولارین بیرینین ماشینینا دییب جیزدیلار.
چوخ کئچمه‌دی ماشین صاحاب چیخیب گؤردو. تله‌سیک ایشی اولاراق اونلارا ساری:
- قاییداندان سونرا سیزه دئیه‌جه‌یم، دئییب چیخیب گئتدی.
اوشاقلار او گئدندن سونرا قاپیلارین بیرینین قاباغینا ییغیشیب فیکیرداشلاریق ائتمه‌یه باشلادیلار.
- گلنده دئیه ریک بیر موتورسیکلت ده‌یدی قاچدی، اوشاقلارین بیری دئدی.
بیر آیری سی ایسه بئله دئدی:
- یوخ! دئیه ریک، بیزیم خبریمیز یوخدو!
هر کیمسه بیرزاد دئیییردی. بو آرادا بیری دئدی:
- یوخ اونلاردان یاخشی سی من دئیندی:
دئیه‌ریک، تبلئت ده Angry birds اویناییردیق، آتاندا چیخدی ده‌یدی ماشینا!
گؤزلمه زالی (حیکایه)
گؤزلمه زالی
یازار: حسین واحدی
ساعات 15:44 دوکتورون گلمه‌سی ایله گؤزلمه زالیندا اوتوران لار سانکی توخدادیلار دئیه هامیسی‌نین گؤزله‌ری گولدو. منشی، دوکتور اوتاغینا گئدندن سونرا، مریض‌لری سیرا ایله چاغیرمایا باشلادی. منیم سیرام 33 ایدی.
منشی منله یاشیت یوخسا 2-3 یاش اویان- بویان اولاردی. سینه دوشله‌رینه یاخین آچیق ایدی. لئچه‌یی اؤرتمه‌سه‌یدی داها یاخشی ایدی. سیرغالارین نه‌تهر اولدوغودا بللی ایدی. ایشی فقط دئییب گؤلمک ایدی. دیش لری یاخشی ساییلیردی. اوراداکی کیشی‌لر هئچ، آروادلاردا بیر ته‌هر ایله اونو گؤزدن کئچیریردیلر. سانکی هامی شور گؤز ایدی زال‌دا.
سالونون ساغ الینده بیر قیز ایله اوغلان اوتورموشدولار. بللی ایدی یا تازا ائولنمیش‌دیرلر یادا ائولنمک اوزره‌یدیلر. ایش‌لری فقط پیچیلداشماق ایدی. اوغلان گؤزلری ایله قیزی یئییردی.
اونلاردان ایکی اوتوراجاق[صندلی] اوتایدا بیر قادین ایله 6-7 یاشیندا قیز اوشاغی اوتورموشدو. قادین آغیرجا اوتوروب سیراسینی گؤزله‌ییردی. اوشاغادا سانکی دئمیشدی یئریندن ترپنسن خوخانلار توتوب یئیه‌جک سنی.
محمد صبحدل: ادبیات داستانی حافظه تاریخی مردم است
محمد صبحدل: ادبیات داستانی حافظه تاریخی مردم است
گفتگو: حسین واحدی
فضای ادبیات داستانی شهر اورمیه رفته رفته رو بهبودی و پیشرفت می‌گذارد. برپایی جلسات منظم انجمن‌های داستان در حوزه هنری و ارشاد اسلامی (انجمن تحکیه) و نیز برگزاری اولین دوره‌ی جایزه‌ادبی اورمیه نمونه‌ی آشکار این پیشرفت‌هاست. در راستای همین فعالیت‌ها به سراغ یکی از برگزارکنندگان جلسات انجمن تحکیه رفتیم تا شما خوانندگان عزیز را بیشتر با این فضا و فعالیت‌ها آشنا سازیم.
در سال 1356 دریك خانواده‌ی از نظر اجتماعی متوسط و با پیش زمینه های پررنگ مذهبی در اورمیه متولد شد. دوره ی كودكی‌اش در سالهای جنگ و فضای پس از انقلاب و تحت تأثیر همین فضا شكل گرفت. حصیلات دانشگاهی‌اش را در رشته‌ی برق قدرت در شهرستان بیرجند ادامه داد. بعد از دانشگاه نیز در اورمیه و درحوزه‌ی ادبیات داستانی و شعر و نقد ادبی فعال میکند.
چند وقتیست انجمن ادبی‌ای با عنوان "تحکیه" راه اندازی شده است. از این انجمن توضیحاتی بگویید؟
انجمن ادبی تحكیه تنها موسسه‌ی تخصصی ادبیات داستانی در استان است و توسط خانم فاطمه میر حسن پور و خانم حكیمه رسولی ثبت و با صدور پروانه فعالیت از اداره‌ی ارشاد راه اندازی شد. اصل فعالیت بر ادبیات داستانی متمركز است و فكر می كنم كه در این مدت كمِ یك سال و اندی، قدمهای مثبتی در زمینه ی ادبیات داستانی علی الخصوص ادبیات داستانی تركی آذربایجانی برداشته است. جلسات منظم هفتگی و برگزاری منظم عصر قصه با عنوان "تحكیه آخشامی" از فعالیتهای مهم این موسسه است. البته گلایه‌ای از اداره‌ی كل ارشاد هم هست كه در این مدت علی‌رغم اینكه از انجمن‌های موازی در حوزه ی شعر و .. حمایت و مساعدت‌هایی شده است، انجمن تحكیه صرفا با حمایت اعضا قادر به بقا بوده است. یعنی یك چنین جایگاهی دارد ادبیات داستانی در این استان. اگر كارمندی منش هنری عضوی را نپسندید و یا یك مسئله را شخصی كرد به راحتی می‌تواند در فعالیتهای یك جمع اخلال ایجاد كند یعنی این امر مقررات خاصی ندارد. به هر حال به جرأت می توان گفت كه اداره كل استان در یك ونیم سال اخیر در حوزه‌ی ادبیات داستانی برنامه‌ی كاری نداشته و اگر هم موردی بوده باشد، موسسه‌ی تحكیه به عنوان تنها موسسه‌ی فعال در این حوزه كاملا از آن بی‌خبر بوده است.
طبیعت سیرداغی اورمیه و قبرستانی تاریخی
طبیعت سیرداغی اورمیه و قبرستانی تاریخی
کلینیک طبیعت درمانی و معدن اکسیژن ناب
گزارش و تصاویر: حسین واحدی
وقتی از بلوار رودکی از شهر خارج شده، به طبیعت می‌رویم، اولین منظره‌ای که به چشم می‌خورد، کوههای سیر داغی و روستای سرسبز حیدرلی می‌باشد. مسیری سرسبز و خوش آب‌و‌هوا که امروزه با پیشرفت شهرسازی، اولین همسایه‌ی طبیعت شهر اورمیه در این مسیر شده است. این منطقه با زیبایی‌ها و اسرار بی‌نظیری پر است.
هنگامی که به طرف روستای حیدرلی نگاه میکنی گویی آدمی را بسوی خود فرا می‌خواند. روستایی در دل سلسله کوههای زیبا و طبیعتی بکر و دنج. ناخودآگاه انسان به طرف روستا کشید می‌شود. روستایی که امروز و فرداست، جزویی از شهر اورمیه شود.
ناگفتنی نماند که برخی از مردم وقتی فرصتی مناسب بدست می‌آورند به این منطقه می‌آیند تا هم بادبادک‌هایی به فراز آسمان بفرستند و سرگرم شده، و هم در دل طبیعت نفسی تازه کرده و از هیاهوی شهر رها شوند. در این میان از گیاهان دارویی نیز غافل نمی‌شوند، که شاید مانندشان در اکثر نقاط کشور یافت نشود. گیاهانی مانند کهلیک اوتو، اوشقون، یارپیز، قانقال، یئلمیک، قاز آیاغی، گنده‌له، دوه دابانی و... .
آی‌سیز گئجه‌ده قتل/ حیکایه
آی‌سیز گئجه‌ده قتل
یازان: حسین واحدی
اوچ یاشینداکی قیزینی سوبانین یانیندا دیله توتوب یاتیدان اختر، یوز ایل بوندان سونرادا دوشونمزدی کی ارینین قتل خبرینی پولیس ائوه گئجه ساعات 21:31 ده وئرسین.
دلیجه اوشاغی اویادیب، های- کوی سالا- سالا ائودن ائشیگه چیخدی. قاپی- قونشودا آدام قالمادی باییرا چیخماسین. کوچه‌نین قادینلاری اختری اووندورماق ایسته‌ییردیله‌ر. کیشه‌لر ایسه دؤوره‌له‌نیب 42 یاشلی احدین اؤلوموندن دانیشیردیلار:
باققال ممد: گؤره‌سن کیم اؤلدوروب؟
آل-وئرچی علی: هله بللی اولماز!
چولاق عمران: بئیناوا بیر خوش گون گؤرمه‌دی. کیرا داملاردا جانی چیخدی.
باققال ممد: یازیق آرواد- اوشاغی...آللاه هئچ کیمه گؤرسه‌تمه‌سین...
